This policy outlines a structured grievance redressal mechanism available to customers for escalating their complaints within the Bank to obtain a resolution. The Bank will treat the customers in a transparent and fair manner, and will deal with customer complaints with courtesy and in a timely manner.
This policy applies to employees of the Bank as well as Business Correspondents (BCs), is applicable in respect of all customers catered to by branches/BCs and covers all the products/services offered by the Bank including third party products distributed by the Bank.
Escalation Matrix |
Level 1 (Queries) • Online queries in Paytm app (https://m.p-y.tm/care) First response time – 2 working days Resolution Time • Bank’s internal resolution time – 4 working days • Resolution time does not include time taken by the customer to provide required information/documentation. • If any case/transaction is related to third party or outside bank entity then the TAT will be dependent on the respective clearing house/other banks /network providers/regulator. Resolution time will include this TAT along with Bank’s internal resolution time. • If in any case additional time is needed, Bank will inform the customer the reasons for the delay and provide expected timelines for resolution of the issue. Level 2 (Queries) If timely resolution is not provided in step 1 or customer is not satisfied with the resolution provided, he/she can call our 24 x7 helpline number • Phone - 0120-4456-456 Resolution Time • Bank’s internal resolution time – 4 working days • Resolution time does not include time taken by the customer to provide required information/documentation. • If any case/transaction is related to third party or outside bank entity then the TAT will be dependent on the respective clearing house/other banks /network providers/regulator. Resolution time will include this TAT along with Bank’s internal resolution time. • If in any case additional time is needed, Bank will inform the customer the reasons for the delay and provide expected timelines for resolution of the issue. Level 3 (Complaints) • If the customer's issue is not resolved even after contacting various complaint resolution channels or in the timelines mentioned above or if the customer is not satisfied with the response, he/she can reach out to the Nodal Officer at: Nodal Officer For locations falling under the jurisdiction of Banking Ombudsman offices in Ahmedabad, Jaipur, Kanpur, Mumbai (I), Mumbai (II), New Delhi (I), New Delhi (II), New Delhi (III), Dehradun, Jammu and Thiruvananthapuram Puneet Rastogi Paytm Payments Bank Limited, V J Towers, A-6, Sector 125 Noida, Uttar Pradesh-201303 Email : nodalofficer@paytmbank.com**. Phone Number: 0120-4809661 For locations falling under the jurisdiction of Banking Ombudsman offices in Bengaluru, Bhubaneswar, Bhopal, Chandigarh, Kolkata, Chennai, Guwahati, Hyderabad, Patna, Ranchi and Raipur Subiya Khan Paytm Payments Bank Limited, V J Towers, A-6, Sector 125 Noida, Uttar Pradesh-201303 Email : nodalofficer@paytmbank.com Phone Number: 0120-4809661 Principal Nodal Officer Shri Anand G Paytm Payments Bank Limited, V J Towers, A-6, Sector 125 Noida, Uttar Pradesh-201303 Email : nodalofficer@paytmbank.com** Phone Number: 0120-4809661 **Note: While corresponding, please raise the issue along with related Query Reference Number/Ticket IDs, Paytm registered mobile number and transaction ID/Order ID (if any). Details of Banking Ombudsmen (BO) are available under “Redressal channels outside the Bank” section. Resolution Time • Bank’s internal resolution time – 30 working days • Resolution time does not include time taken by the customer to provide required information/documentation. • If any case/transaction is related to third party or outside bank entity then the TAT will be dependent on the respective clearing house/other banks /network providers/regulator. Resolution time will include this TAT along with Bank’s internal resolution time. • Bank will make all efforts to resolve the complaint in a timely manner but in case of any inadvertent situation where additional time is needed, Bank will inform the customer the reasons for the delay and provide expected timelines for resolution of the issue. Report a fraud Complaint regarding any fraudulent transaction in bank account/wallet or payment related transactions can be lodged at following, 1. IVR help desk number 1800 120 130 2. http://m.p-y.tm/care : User can reach out to us from the “Contact Us- 24*7” section on our Paytm app & register his/her complaint on “Report a fraud” category. Ticket number is generated for each complaint, which would enable the customer to track status. First response time - 2 working days Resolution Time : • Bank’s internal resolution time – 30 working days • Resolution time does not include time taken by the customer to provide required information/documentation. • If any case/transaction is related to third party or outside bank entity then the TAT will be dependent on the respective clearing house/other banks /network providers/regulator. Resolution time will include this TAT along with Bank’s internal resolution time • Bank will make all efforts to resolve the complaint in a timely manner but in case of any inadvertent situation where additional time is needed, Bank will inform the customer the reasons for the delay and provide expected timelines for resolution of the issue • If the customer is not happy with the response, he/she can escalate it to the nodal officer as per details mentioned above. • It is always in the interest of customer to lodge complaint with the Bank without loss of time by furnishing complete details of fraudulent/unauthorised transactions. • Customers are advised to lodge complaint with the police against the fraudster at the earliest for faster resolution of complaints. • In case the Bank is liable to pay any compensation, the same will be paid to the complainant as per the provisions of the ‘Customer Compensation Policy’ of the Bank. |
Escalation Matrix | • In case a customer walks-in the Bank branch or meets grievance officers to raise the grievance, the official will help in resolving the grievance by educating the customer regarding the grievance redressal mechanism and escalating the grievance to the relevant escalation level District-wise list of Grievance Officers: SMS GO <Area Pincode> to 9880001234 to get the schedule of your Grievance Officer OR Call us on Our 24*7 helpline number: 0120-4456-456 to help resolve your query. • For resolution of the grievance, the escalation matrix and the procedure, as mentioned above, will be followed |
Escalation to regulator | • In case the customer is not satisfied with the response from the Bank within one month of raising the grievance, he/she can approach the Banking Ombudsman (BO) located in State Capitals for redressal
• The Bank shall ensure that all final written responses to customers on complaints extended beyond 30 days contain the mandatory clause to make customers aware of their rights to approach the Banking Ombudsman • The contact details and the procedure for approaching the Banking Ombudsmen are provided at all the branches as well as here: https://cms.rbi.org.in/ • Contact details of RBI Centralised Receipt and Processing Centre (CRPC) are: Toll-free number – 14448 Address - Centralised Receipt and Processing Centre, Reserve Bank of India, 4th Floor, Sector 17, Chandigarh – 160017 • The first point for redressal of complaints is the bank itself and the complainants may approach the BO only if the complaint is not resolved at the bank level within a month •For all the complaints received from the regulator, timelines as mandated by respective regulator will be adhered to |
Standing Committee on Customer Service | • The Standing Committee may be chaired by a senior
functionary of the Bank and senior executives of the Bank
may be the members of the committee to enable an
independent feedback on the quality of customer service
rendered by the Bank and shall review all major areas of
customer grievances |
Customer Service Committee of the Board | • Customer Service Committee of the Board shall review major areas of the customer grievances and the measures taken to improve customer service, on a periodic basis. The Committee will examine issues impacting customer service. |
Internal Ombudsm an | • An Internal Ombudsman (IO) shall be appointed by the Bank
as per the guidelines laid down the regulator. IO shall be the
focal point for the internal grievance redressal system, so that
least number of complaints are escalated to Banking
Ombudsman. If the Bank decides to reject a complaint and/or
decides to provide only partial relief to the complainant, it will
be forwarded to the IO for further examination. |
Publicizing redressal mechanism | • The grievance redressal mechanism is appropriately displayed at the branches as well as on the Bank’s website to spread its awareness among customers |
Sensitizing staff on handling complaints | • The Bank staff will undergo regular training to ensure that consumers’ queries and grievances are handled properly • They will be encouraged to work in a manner which will help the Bank in improving customer experience and building the consumer trust |
Complaint Channels | • Complaint / suggestion portal in a digital format at the Branches • Complaints received through Banking Ombudsman (BO), BCSBI and Centralized Public Grievance Redress & Monitoring System (CPGRAMS) of the Government of India • The customer will be given an acknowledgement/ticket number of his/her complaint within 1 working day |
Complaint Ticket | • All customer complaints received through digital channels will be acknowledged through email/SMS along with a need based intimation to concerned Controlling office • An automated system will be devised to record digitally the customer complaints received through multiple channels, which will also be accessible to the branches and controlling offices to monitor and update the status of the complaint |
Complaint Tracking | • Each of these complaints will be assigned a unique tracking number which will be shared with the customer for future reference and monitoring purpose |
Complaint Resolution Timelines | • For general complaints, as per the timelines mentioned in the escalation matrix • For specific transaction related complaints, as per the provisions of the ‘Customer Compensation Policy’ of the Bank |
• RBI Master Circular on Customer Service in Banks dated July 1, 2015
• IBA Model Policy for Grievance Redressal in Banks
• IBA Fair Practice Code
• IBA Model Customer Rights Policy
• BCSBI Code of Commitment to Customers
• RBI circular on 'Operating guidelines on Payments Bank' dated October 6, 2016
• The policy will be reviewed by the Board as and when required or at least annually to incorporate regulatory updates/changes, if any
• The records pertaining to customer complaints will be maintained as may be required as per the KYC/AML policy of the Bank
• In the event of any conflict between the "Customer Grievance Redressal Policy" of the PPBL in English language listed at https://www.paytmbank.com/Policies/Customer-Grievance-Redressal-Policy-for-Paytm-Payments-Bank and the translated version of the "Customer Grievance Redressal Policy" in concerned local language updated on PPBL website, the English version shall prevail.
यह नीति समाधान प्राप्त करने के लिए अपनी शिकायतों को बैंक के भीतर उच्च स्तर पर अग्रेषित करने हेतु ग्राहकों को उपलब्ध संरचित शिकायत निवारण तंत्र की रूपरेखा प्रदान करती है। बैंक ग्राहकों से पारदर्शी और निष्पक्ष तरीके से व्यवहार करेगा, और ग्राहकों की शिकायतों के साथ शिष्टाचार के साथ और समय पर समाधान प्रदान करने की रीति-नीति अपनाते हुए व्यवहार करेगा।
यह नीति बैंक के कर्मचारियों एवं साथ ही व्यापार अभिकर्ताओं के लिए भी लागू होती है, और शाखाओं/ व्यापार अभिकर्ताओं द्वारा सेवित सभी ग्राहकों के संबंध में लागू होती है और बैंक द्वारा वितरित किए जाने वाले तृतीय पक्ष उत्पादों सहित बैंक द्वारा प्रस्तावित सभी उत्पादों/सेवाओं को आच्छादित (कवर) करती है।
अग्रेषण आव्यूह (एस्केलेशन मैट्रिक्स) |
स्तर 1 (पूछताछ) • पेटीएम ऐप में ऑनलाइन पूछताछ (https://m.p-y.tm/care) प्रथम अनुक्रिया समय– 2 कार्य दिवस रिज़ॉल्यूशन समय • बैंक का आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय - 4 कार्य दिवस • रिज़ॉल्यूशन समय में आवश्यक जानकारी / दस्तावेज प्रदान करने के लिए ग्राहक द्वारा लिया गया समय शामिल नहीं है। • यदि कोई मामला / लेन-देन थर्ड पार्टी या बैंक इकाई के बाहर से संबंधित है तो TAT संबंधित क्लीयरिंग हाउस / अन्य बैंकों / नेटवर्क प्रदाताओं / नियामक पर निर्भर करेगा। रिज़ॉल्यूशन समय में बैंक के आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय के साथ यह TAT शामिल होगा। • यदि किसी भी मामले में अतिरिक्त समय की आवश्यकता हो, तो बैंक ग्राहक को विलंब के कारण के विषय में सूचित करेगा और समस्या के समाधान के लिए अपेक्षित समयसीमा प्रदान करेगा। स्तर 2 (पूछताछ) यदि चरण 1 में समय पर समाधान उपलब्ध नहीं कराया जाता है या ग्राहक दिए गए समाधान से संतुष्ट नहीं है, तो वह हमारे 24 x7 हेल्पलाइन नंबर पर फोन कर सकता है। • फोन - 0120-4456-456 रिज़ॉल्यूशन समय • बैंक का आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय - 4 कार्य दिवस • रिज़ॉल्यूशन समय में आवश्यक जानकारी / दस्तावेज प्रदान करने के लिए ग्राहक द्वारा लिया गया समय शामिल नहीं है। • यदि कोई मामला / लेन-देन थर्ड पार्टी या बैंक इकाई के बाहर से संबंधित है तो TAT संबंधित क्लीयरिंग हाउस / अन्य बैंकों / नेटवर्क प्रदाताओं / नियामक पर निर्भर करेगा। रिज़ॉल्यूशन समय में बैंक के आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय के साथ यह TAT शामिल होगा। • यदि किसी भी मामले में अतिरिक्त समय की आवश्यकता हो, तो बैंक ग्राहक को विलंब के कारण के विषय में सूचित करेगा और समस्या के समाधान के लिए अपेक्षित समयसीमा प्रदान करेगा। स्तर 3 (शिकायतें) • यदि विभिन्न शिकायत समाधान चैनलों से संपर्क करने के बाद भी या ऊपर उल्लिखित समय-सीमा में ग्राहक की समस्या हल नहीं होती है या यदि ग्राहक को प्राप्त अनुक्रिया (उत्तर) से संतुष्टि नहीं मिलती है तो वह यहाँ नीचे लिखे गए नोडल अधिकारी से संपर्क कर सकता/सकती है: नोडल अधिकारी अहमदाबाद, चंडीगढ़, जयपुर, कानपुर, मुंबई (I), मुंबई (II), नई दिल्ली (I), नई दिल्ली (II), नई दिल्ली (III), देहरादून और जम्मू बैंकिंग लोकपाल कार्यालयों के अधिकार क्षेत्र में आने वाले स्थानों के लिए: पुनीत रस्तोगी पेटीएम पेमेंट्स बैंक लिमिटेड, वी. जे. टॉवर A-6, सेक्टर 125, नोएडा, उत्तर प्रदेश -201303 ईमेल : nodalofficer@paytmbank.com**. फोन नंबर: 0120-4809661 बेंगलुरु, भुवनेश्वर, भोपाल, कोलकाता, चेन्नई, गुवाहाटी, हैदराबाद, पटना, तिरुवनंतपुरम, रांची और रायपुर बैंकिंग लोकपाल कार्यालयों के अधिकार क्षेत्र में आने वाले स्थानों के लिए: सुबिया खान पेटीएम पेमेंट्स बैंक लिमिटेड, वी. जे. टॉवर A-6, सेक्टर 125, नोएडा, उत्तर प्रदेश -201303 ईमेल : nodalofficer@paytmbank.com**. फोन नंबर: 0120-4809661 प्रधान नोडल अधिकारी श्री आनंद जी पेटीएम पेमेंट्स बैंक लिमिटेड, वी. जे. टॉवर A-6, सेक्टर 125, नोएडा, उत्तर प्रदेश -201303 ईमेल : nodalofficer@paytmbank.com**. फोन नंबर: 0120-4809661 ** नोट: पत्राचार करते समय, संबंधित पूछताछ संदर्भ संख्या/ टिकट आईडी/ पेटीएम में पंजीकृत मोबाइल नंबर और लेनदेन आईडी/ऑर्डर आईडी (यदि कोई हो तो) के साथ समस्या व्यक्त कीजिए। बैंकिंग लोकपाल (बीओ) का विवरण "बैंक के बाहर निवारण चैनल" अनुभाग के अंतर्गत उपलब्ध हैं। रिज़ॉल्यूशन समय • बैंक का आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय - 30 कार्य दिवस • रिज़ॉल्यूशन समय में आवश्यक जानकारी / दस्तावेज प्रदान करने के लिए ग्राहक द्वारा लिया गया समय शामिल नहीं है। • यदि कोई मामला / लेन-देन थर्ड पार्टी या बैंक इकाई के बाहर से संबंधित है तो TAT संबंधित क्लीयरिंग हाउस / अन्य बैंकों / नेटवर्क प्रदाताओं / नियामक पर निर्भर करेगा। रिज़ॉल्यूशन समय में बैंक के आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय के साथ यह TAT शामिल होगा। • बैंक शिकायत को एक समय बद्ध तरीके से हल करने का पूरा प्रयास करेगा लेकिन यदि किसी अपरिहार्य स्थिति में अतिरिक्त समय की जरूरत होगी, तो बैंक देरी होने के कारणों के बारे में ग्राहक को जानकारी देगा और समस्या के समाधान के लिए अपेक्षित समय सीमा बताएगा। धोखाधड़ी की रिपोर्ट करें बैंक खाते/वॉलेट में धोखाधड़ी से किए गए लेन-देन या भुगतान से संबंधित लेनदेनों से संबंधित शिकायत निम्नलिखित पर दर्ज की जा सकती हैं, 1. आईवीआर हेल्प डेस्क नंबर 1800 120 130 2. http://m.p-y.tm/care : उपयोगकर्ता हमारे पेटीएम ऐप पर "हमसे संपर्क करें- 24*7" अनुभाग से हम तक पहुंच सकते हैं और "धोखाधड़ी की रिपोर्ट करें" श्रेणी पर अपनी शिकायत दर्ज कर सकते हैं। प्रत्येक शिकायत के लिए टिकट नंबर उत्पन्न होता है, जो ग्राहक को स्थिति ट्रैक करने में सक्षम करेगा। प्रथम अनुक्रिया समय – 2 कार्य दिवस रिज़ॉल्यूशन समय • बैंक का आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय - 30 कार्य दिवस • रिज़ॉल्यूशन समय में आवश्यक जानकारी / दस्तावेज प्रदान करने के लिए ग्राहक द्वारा लिया गया समय शामिल नहीं है। • यदि कोई मामला / लेन-देन थर्ड पार्टी या बैंक इकाई के बाहर से संबंधित है तो TAT संबंधित क्लीयरिंग हाउस / अन्य बैंकों / नेटवर्क प्रदाताओं / नियामक पर निर्भर करेगा। रिज़ॉल्यूशन समय में बैंक के आंतरिक रिज़ॉल्यूशन समय के साथ यह TAT शामिल होगा। • बैंक शिकायत को एक समय बद्ध तरीके से हल करने का पूरा प्रयास करेगा लेकिन यदि किसी अपरिहार्य स्थिति में अतिरिक्त समय की जरूरत होगी, तो बैंक देरी होने के कारणों के बारे में ग्राहक को जानकारी देगा और समस्या के समाधान के लिए अपेक्षित समय सीमा बताएगा। • यदि ग्राहक दिए गए उत्तर से संतुष्ट नहीं है, तो वह इसे ऊपर दिए गए विवरण के अनुसार नोडल अधिकारी को आगे संप्रेषित कर सकता/सकती है। • धोखाधड़ी/अनधिकृत लेनदेन का पूरा विवरण प्रस्तुत करके बिना समय नष्ट किए के बैंक में शिकायत दर्ज कराना हमेशा ग्राहक के हित में होता है। • ग्राहकों को सलाह दी जाती है कि वे शिकायतों के तेजी से समाधान हेतु यथासंभव शीघ्रता से जालसाज के विरुद्ध पुलिस में शिकायत दर्ज कराएं। • यदि बैंक किसी भी क्षतिपूर्ति का भुगतान करने के लिए उत्तरदायी है तो शिकायतकर्ता (परिवादी) को बैंक की 'ग्राहक क्षतिपूर्ति नीति' के प्रावधानों के अनुसार उसका भुगतान किया जाएगा। |
अग्रेषण आव्यूह (एस्केलेशन मैट्रिक्स) | • यदि कोई ग्राहक बैंक शाखा में आता है या समस्या समाधान अधिकारी से मिलकर अपनी समस्या व्यक्त करता है, तो अधिकारी ग्राहक को समस्या निवारण तंत्र के संबंध में भली प्रकार जानकारी देकर और उसकी समस्या को प्रासंगिक उच्च स्तर पर अग्रेषित करके समस्या के निवारण में सहायता करेगा। समस्या समाधान अधिकारियों की जिला-वार सूची: अपने समस्या समाधान अधिकारी की समय सारणी प्राप्त करने के लिए 9880001234 पर GO <क्षेत्र का पिनकोड> एसएमएस कीजिए। या अपने प्रश्नों के उत्तर पाने के लिए हमें हमारे 24*7 हेल्पलाइन नंबर: 0120-4456-456 पर फोन कीजिए। • समस्या के समाधान के लिए, ऊपर उल्लेख किए गए अग्रेषण आव्यूह (समस्या को उच्च अधिकारी की ओर आगे बढ़ाने का तंत्र) और प्रक्रिया का पालन किया जाएगा। |
नियामक की ओर अग्रेषण | • यदि ग्राहक को समस्या व्यक्त करने के एक माह के भीतर बैंक की अनुक्रिया (उत्तर) से संतुष्टि प्राप्त नहीं होती है तो, वह समस्या के समाधान के लिए राज्य की राजधानियों में स्थित बैंकिंग लोकपाल (बीओ) से सम्पर्क कर सकता/सकती है। • बैंक यह सुनिश्चित करेगा, कि ग्राहकों की 30 दिनों से अधिक समय तक लंबित शिकायतों के मामले में अंतिम रूप से प्राप्त लिखित अनुक्रियाओं (उत्तरों) में ग्राहकों को बैंकिंग लोकपाल से संपर्क करने संबंधी उनके अधिकारों से अवगत कराने वाला अनिवार्य खण्ड सम्मिलित हो। • बैंकिंग लोकपाल तक पहुंचने हेतु संपर्क विवरण एवं और संपर्क स्थापित करने की प्रक्रिया सभी शाखाओं एवं साथ ही साथ यहाँ: https://cms.rbi.org.in/ पर प्रदान की जाती है। • केंद्रीकृत रसीद और प्रसंस्करण केंद्र (सीआरपीसी), भारतीय रिजर्व बैंक, के संपर्क विवरण हैं: टोल फ्री नंबर - 14448 पता - केंद्रीकृत रसीद और प्रसंस्करण केंद्र, भारतीय रिजर्व बैंक, चौथी मंजिल, सेक्टर 17, चंडीगढ़ – 160017 • शिकायतों के निपटारे के लिए पहला बिन्दु बैंक स्वयं है और एक महीने के भीतर में शिकायत का समाधान न होने पर ही शिकायतकर्ताओं द्वारा बैंकिंग लोकपाल से सम्पर्क किया जा सकता है। • नियामक से प्राप्त सभी शिकायतों के लिए, संबंधित विनियामक द्वारा आज्ञापित समय-सीमाओं का पालन किया जाएगा। |
ग्राहक सेवा पर स्थायी समिति | • स्थायी समिति की अध्यक्षता बैंक के एक वरिष्ठ अधिकारी द्वारा की जा सकती है और बैंक के
वरिष्ठ अधिकारी बैंक द्वारा प्रदान की गई ग्राहक सेवा की गुणवत्ता के बारे में एक स्वतंत्र
प्रतिक्रिया सक्षम करने के लिए समिति के सदस्य हो सकते हैं और ग्राहक शिकायतों के सभी
प्रमुख क्षेत्रों की समीक्षा करेंगे। |
बोर्ड की ग्राहक सेवा समिति | • बोर्ड की ग्राहक सेवा समिति समय-समय पर ग्राहक शिकायतों के प्रमुख क्षेत्रों और ग्राहक सेवा
में सुधार के लिए किए गए उपायों की समीक्षा करेगी। समिति ग्राहक सेवा को प्रभावित करने
वाले मुद्दों की जांच करेगी। |
आंतरिक लोकपाल | • नियामक द्वारा निर्धारित दिशानिर्देशों के अनुसार बैंक द्वारा एक आंतरिक लोकपाल (IO) की
नियुक्ति की जाएगी। आंतरिक शिकायत निवारण प्रणाली के लिए IO मुख्य जिम्मेदार व्यक्ति
होगा, ताकि बैंकिंग लोकपाल के पास शिकायतें न्यूनतम संख्या में जाएं। यदि बैंक किसी
शिकायत को अस्वीकार करने और / या शिकायतकर्ता को केवल आंशिक राहत प्रदान करने का
निर्णय लेता है, तो इस मामले को आगे और परीक्षा के लिए IO को भेज दिया जाएगा। |
निवारण तंत्र का प्रचार करना | • शिकायत निवारण तंत्र के विषय में ग्राहकों के बीच जागरूकता फैलाने के लिए इसे शाखाओं के साथ-साथ बैंक की वेबसाइट पर उचित रूप से प्रदर्शित किया जाता है। |
शिकायतें निपटाने के संबंध में कर्मचारियों को संवेदनशील बनाना | • बैंक कर्मचारियों को यह सुनिश्चित करने के लिए नियमित रूप से प्रशिक्षण दिया जाएगा कि उपभोक्ताओं के प्रश्नों और समस्याओं को ठीक प्रकार से संभाला जाए। • उन्हें इस तरीके से काम करने के लिए प्रोत्साहित किया जाएगा जो ग्राहक अनुभव में सुधार लाने और बैंक के प्रति उपभोक्ताओं में विश्वास उत्पन्न करने में बैंक की सहायता करे। |
शिकायत चैनल | • शाखाओं में डिजिटल प्रारूप में शिकायत/सुझाव पोर्टल • बैंकिंग लोकपाल, बैंकिंग संहिता और भारतीय बैंकिंग संहिता एवं मानक बोर्ड (बीसीएसबीआई) और भारत सरकार की केंद्रीकृत लोक शिकायत निवारण एवं निगरानी प्रणाली के माध्यम से प्राप्त शिकायतें। • ग्राहक को 1 कार्य दिवस के भीतर अपनी शिकायत की पावती/ टिकट नंबर दी जाएगी। |
शिकायत टिकट | • ग्राहकों की डिजिटल माध्यमों से प्राप्त सभी शिकायतों की पावती संबंधित नियंत्रक कार्यालय को आवश्यकता आधारित सूचना के माध्यम से ईमेल/एसएमएस के माध्यम से भेजी जाएगी। • विभिन्न माध्यमों से प्राप्त ग्राहकों की शिकायतों को डिजिटल रूप से रिकॉर्ड करने के लिए एक स्वचालित प्रणाली तैयार की जाएगी, जो शिकायत की स्थिति की निगरानी और अद्यतन करने के लिए शाखाओं और नियंत्रक कार्यालयों के लिए भी सुलभ होगी। |
शिकायत ट्रैकिंग | • इनमें से प्रत्येक शिकायत को विशिष्ट ट्रैकिंग नंबर निर्दिष्ट किया जाएगा जिसे ग्राहक के साथ भविष्य के संदर्भ और निगरानी के लिए साझा किया जाएगा। |
शिकायत समाधान की समयसीमा | • सामान्य शिकायतों के लिए, अग्रेषण आव्यूह (एस्केलेशन मैट्रिक्स) में उल्लिखित समय-सीमा के अनुसार। • लेनदेन संबंधी विशिष्ट शिकायतों के लिए, बैंक की ‘ग्राहक क्षतिपूर्ति नीति' के प्रावधानों के अनुसार। |
• बैंकों में ग्राहक सेवा पर भारतीय रिजर्व बैंक का मास्टर परिपत्र दिनांकित 1 जुलाई, 2015
• बैंकों में शिकायत निवारण के लिए भारतीय बैंक संघ (आईबीए) की आदर्श नीति
• भारतीय बैंक संघ (आईबीए) की उचित अभ्यास संहिता
• भारतीय बैंक संघ (आईबीए) की आदर्श ग्राहक अधिकार नीति
• भारतीय बैंकिंग संहिता एवं मानक बोर्ड (बीसीएसबीआई) की ग्राहकों के प्रति प्रतिबद्धता संहिता
• 'भुगतान बैंक परिचालन पर दिशानिर्देश' पर भारतीय रिजर्व बैंक परिपत्र दिनांकित 6, अक्टूबर 2016
• इस नीति की बोर्ड द्वारा आवश्यकता होने पर या कम से कम वार्षिक रूप से, यदि कोई विनियामक अद्यतन हों तो उनको शामिल करने के लिए, समीक्षा की जाएगी।
• ग्राहकों की शिकायतों से संबंधित रिकॉर्ड, बैंक की ‘अपने ग्राहक को जानो’ (केवाईसी)/मनी लॉन्ड्रिंग विरोधी (एएमएल) नीति के अनुरूप आवश्यकतानुसार बनाए रखे जाएंगे।
• https://www.paytmbank.com/Policies/Customer-Grievance-Redressal-Policy-for-Paytm-
Payments-Bank पर सूचीबद्ध अंग्रेजी भाषा में पीपीबीएल के "ग्राहक शिकायत निवारण नीति" तथा हिंदी भाषा में
पीपीबीएल के "ग्राहक शिकायत निवारण नीति" के अनुवादित संस्करण के बीच किसी विवाद की स्थिति में अंग्रेजी संस्करण
अभिभावी होगा।
এই নীতি গ্রাহকদের জন্য একটি সংগঠিত অভিযোগ নিষ্পত্তির প্রক্রিয়া গঠন করে যার মাধ্যমে তারা একটি সমাধান খুঁজে বের করার জন্য ব্যাঙ্কের কাছে নিজেদের অভিযোগ পৌঁছে দিতে পারেন। এই ব্যাঙ্ক গ্রাহকদের প্রতি স্বচ্ছ ও ন্যায্য থাকবে, এবং গ্রাহকদের অভিযোগ সম্পর্কে সৌজন্যের সাথে এবং নির্দিস্ট সময়ের মধ্যে পদক্ষেপ গ্রহণ করবে।
এই নীতি ব্যাঙ্কের কর্মচারী ও সেইসঙ্গে ব্যবসায়িক প্রতিনিধির (Business Correspondents-BC) ক্ষেত্রে প্রযোজ্য হবে, ব্রাঞ্চ/বিসিদের দ্বারা পরিষেবাপ্রাপ্ত সকল গ্রাহকদের ক্ষেত্রে প্রযুক্ত হবে এবং ব্যাঙ্ক দ্বারা সরবরাহিত তৃতীয় পক্ষের পণ্যসহ ব্যাঙ্ক থেকে পাওয়া সকল পণ্য/পরিষেবা এই নীতির আওতায় থাকবে।
নিষ্পত্তি প্রক্রিয়ার পদক্ষেপ |
1ম ধাপ (জিজ্ঞাস্যসমূহ) • পেটিএম অ্যাপে অনলাইন অনুসন্ধান (https://m.p-y.tm/care) প্রথম উত্তর দেওয়ার সময় – 2টি কার্য দিবস সমাধানের সময়কাল • ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল – 4টি কর্ম দিবস • সমাধানের সময়কালের মধ্যে গ্রাহকের তথ্য/নথিপত্র পাঠানোর সময় অন্তর্ভুক্ত করা হবে না। • যদি কোন ক্ষেত্রে/লেনদেনে তৃতীয় পক্ষ বা বাইরের কোন ব্যাঙ্ক জড়িত থাকে তাহলে উত্তর পাঠানোর সময়কাল নির্ভর করবে নির্দিষ্ট নিকাশ ঘর/ অন্যান্য ব্যাঙ্ক/ নেটওয়ার্ক প্রোভাইডার/ নিয়ন্ত্রকের উপর। সমাধানের সময়কালের মধ্যে এই উত্তর পাঠানোর সময়কাল ও ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল অন্তর্ভুক্ত থাকবে। • যদি কোন ক্ষেত্রে অতিরিক্ত সময়ের প্রয়োজন হয়, ব্যাঙ্ক গ্রাহককে বিলম্ব হওয়ার কারণ জানাবে এবং সমস্যা সমাধানের প্রত্যাশিত সময়কালও জানাবে। 2য় ধাপ (জিজ্ঞাস্যসমূহ) যদি 1ম পর্যায়ে সময়ের মধ্যে সমাধান প্রদান না করা হয় অথবা গ্রাহক প্রদত্ত সমাধান নিয়ে সন্তুষ্ট না হন, তিনি আমাদের 24 x7 হেল্পলাইন নম্বরে ফোন করতে পারবেন • ফোন - 0120-4456-456 সমাধানের সময়কাল • ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল – 4টি কর্ম দিবস • সমাধানের সময়কালের মধ্যে গ্রাহকের তথ্য/নথিপত্র পাঠানোর সময় অন্তর্ভুক্ত করা হবে না। • যদি কোন ক্ষেত্রে/লেনদেনে তৃতীয় পক্ষ বা বাইরের কোন ব্যাঙ্ক জড়িত থাকে তাহলে উত্তর পাঠানোর সময়কাল নির্ভর করবে নির্দিষ্ট নিকাশ ঘর/ অন্যান্য ব্যাঙ্ক/ নেটওয়ার্ক প্রোভাইডার/ নিয়ন্ত্রকের উপর। সমাধানের সময়কালের মধ্যে এই উত্তর পাঠানোর সময়কাল ও ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল অন্তর্ভুক্ত থাকবে। • যদি কোন ক্ষেত্রে অতিরিক্ত সময়ের প্রয়োজন হয়, ব্যাঙ্ক গ্রাহককে বিলম্ব হওয়ার কারণ জানাবে এবং সমস্যা সমাধানের প্রত্যাশিত সময়কালও জানাবে। 3য় ধাপ (অভিযোগসমূহ) • গ্রাহকের সমস্যা বিভিন্ন অভিযোগ সমাধানের প্রণালীগুলি ব্যবহার করেও যদি না মেটানো যায় বা উপরিউক্ত সময়সীমার মধ্যে যদি সমাধান না পাওয়া যায় অথবা গ্রাহক যদি সমাধানে সন্তুষ্ট না হন, তাহলে তিনি নোডাল অফিসারের সাথে যোগাযোগ করতে পারবেন: নোডাল অফিসার আহমেদাবাদ, চণ্ডীগড়, জয়পুর, কানপুর, মুম্বই (1), মুম্বই (2), নয়াদিল্লি (1), নয়াদিল্লি (2), নয়াদিল্লি (3), দেরাদুন ও জম্মু-তে ব্যাংকের ন্যায়পাল কার্যালয়ের অধীনস্থ অবস্থানগুলির জন্য পুনীত রাস্তোগী পেটিএম পেমেন্টস ব্যাঙ্ক লিমিটেড, ভি যে টাওয়ার্স, এ-6, সেক্টর 125 নয়ডা, উত্তর প্রদেশ-201303 ইমেল: nodalofficer@paytmbank.com**. ফোন নম্বর: 0120-4809661 বেঙ্গালুরু, ভুবনেশ্বর, ভোপাল, কলকাতা, চেন্নাই, গুয়াহাটি, হায়দরাবাদ, পাটনা, তিরুঅনন্তপুরম, রাঁচি ও রায়পুরে ব্যাংকের ন্যায়পাল কার্যালয়ের অধীনস্থ অবস্থানগুলির জন্য সুবিয়া খান পেটিএম পেমেন্টস ব্যাঙ্ক লিমিটেড, ভি যে টাওয়ার্স, এ-6, সেক্টর 125 নয়ডা, উত্তর প্রদেশ-201303 ইমেল: nodalofficer@paytmbank.com**. ফোন নম্বর: 0120-4809661 অধ্যক্ষ নোডাল অফিসার রী আনন্দ জি পেটিএম পেমেন্টস ব্যাঙ্ক লিমিটেড, ভি যে টাওয়ার্স, এ-6, সেক্টর 125 নয়ডা, উত্তর প্রদেশ-201303 ইমেল: nodalofficer@paytmbank.com**. ফোন নম্বর: 0120-4809661 **মনে রাখবেন: এই ক্ষেত্রে সমস্যা জানানোর সময়, অনুগ্রহ করে সঙ্গে প্রাসঙ্গিক কোয়্যারি রেফারেন্স নম্বর/ টিকিট আইডি, পেটিএম রেজিস্টার্ড মোবাইল নম্বর ও ট্রানজেকশন আইডি/অর্ডার আইডি (যদি থাকে) জানাতে ভুলবেন না। ব্যাঙ্কিং ওমবাডসমানের (বিও) তথ্য “ব্যাঙ্কের বাইরে সমাধানের প্রণালীসমূহ” বিভাগের অধীনে পাওয়া যাবে। সমাধানের সময়কাল •ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল – 30টি কর্ম দিবস •সমাধানের সময়কালের মধ্যে গ্রাহকের তথ্য/নথিপত্র পাঠানোর সময় অন্তর্ভুক্ত করা হবে না। •যদি কোন ক্ষেত্রে/লেনদেনে তৃতীয় পক্ষ বা বাইরের কোন ব্যাঙ্ক জড়িত থাকে তাহলে উত্তর পাঠানোর সময়কাল নির্ভর করবে নির্দিষ্ট নিকাশ ঘর/ অন্যান্য ব্যাঙ্ক/ নেটওয়ার্ক প্রোভাইডার/ নিয়ন্ত্রকের উপর। সমাধানের সময়কালের মধ্যে এই উত্তর পাঠানোর সময়কাল ও ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল অন্তর্ভুক্ত থাকবে। •ব্যাঙ্ক নির্দিষ্ট সময়ের মধ্যে অভিযোগের নিষ্পত্তি করার চেষ্টা করবে কিন্তু যদি কোন ক্ষেত্রে অনিচ্ছাকৃত পরিস্থিতির ফলে অতিরিক্ত সময়ের প্রয়োজন হয়, ব্যাঙ্ক বিলম্বের কারণ গ্রাহককে জানিয়ে দেবে এবং সমস্যা সমাধানের প্রত্যাশিত সময়কাল বলে দেবে। জালিয়াতির অভিযোগ জানান নিম্নলিখিত পদ্ধতিতে ব্যাঙ্ক অ্যাকাউন্ট/ ওয়ালেট থেকে ঘটা ভুয়ো ট্রানজেকশন বা ট্রানজেকশন সংক্রান্ত অর্থপ্রদানের অভিযোগ জানানো যাবে, 1. আইভিআর হেল্প ডেস্ক নম্বর 1800 120 130 2. http://m.p-y.tm/care : ব্যবহারকারী আমাদের পেটিএম অ্যাপ থেকে “যোগাযোগ করুন- 24*7” বিভাগে গিয়ে যোগাযোগ করতে পারবেন এবং “জালিয়াতির অভিযোগ জানান” বিভাগে নিজের অভিযোগ দায়ের করতে পারবেন। প্রতিটি অভিযোগের জন্য একটি টিকিট নম্বর সৃষ্টি হবে, যার মাধ্যমে গ্রাহক নিজের অভিযোগের স্ট্যাটাস জানতে পারবেন। প্রথমবার উত্তর দেওয়ার সময় – 2টি কর্ম দিবস সমাধানের সময়কাল ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল – 30টি কর্ম দিবস •সমাধানের সময়কালের মধ্যে গ্রাহকের তথ্য/নথিপত্র পাঠানোর সময় অন্তর্ভুক্ত করা হবে না। •যদি কোন ক্ষেত্রে/লেনদেনে তৃতীয় পক্ষ বা বাইরের কোন ব্যাঙ্ক জড়িত থাকে তাহলে উত্তর পাঠানোর সময়কাল নির্ভর করবে নির্দিষ্ট নিকাশ ঘর/ অন্যান্য ব্যাঙ্ক/ নেটওয়ার্ক প্রোভাইডার/ নিয়ন্ত্রকের উপর। সমাধানের সময়কালের মধ্যে এই উত্তর পাঠানোর সময়কাল ও ব্যাঙ্কের আভ্যন্তরীণ সমাধানের সময়কাল অন্তর্ভুক্ত থাকবে। •ব্যাঙ্ক নির্দিষ্ট সময়ের মধ্যে অভিযোগের নিষ্পত্তি করার চেষ্টা করবে কিন্তু যদি কোন ক্ষেত্রে অনিচ্ছাকৃত পরিস্থিতির ফলে অতিরিক্ত সময়ের প্রয়োজন হয়, ব্যাঙ্ক বিলম্বের কারণ গ্রাহককে জানিয়ে দেবে এবং সমস্যা সমাধানের প্রত্যাশিত সময়কাল বলে দেবে। •গ্রাহক যদি সমাধান নিয়ে সন্তুষ্ট না হন, তিনি উপরিউক্ত তথ্য অনুযায়ী নোডাল অফিসারের কাছে এই অভিযোগ পৌঁছাতে পারবেন। •গ্রাহকের মঙ্গলের জন্যই সকল তথ্য সংগ্রহ করে জালিয়াতি/ অননুমোদিত ট্রানজেকশন সংক্রান্ত অভিযোগ ব্যাঙ্কের কাছে অবিলম্বে জানানো উচিৎ। •অভিযোগের দ্রুত নিষ্পত্তির জন্য যত শীঘ্র সম্ভব পুলিশের কাছে অভিযোগ জানানোর জন্য গ্রাহককে পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে। •যদি কোন ক্ষেত্রে ব্যাঙ্ক ক্ষতিপূরণ দেওয়ার জন্য দায়বদ্ধ থাকে, সেক্ষেত্রে ব্যাঙ্কের ‘গ্রাহক ক্ষতিপূরণ নীতি’-এর বিধান অনুযায়ী তা অভিযোগকারীকে প্রদান করা হবে |
নিষ্পত্তি প্রক্রিয়ার পদক্ষেপ | • Iযেক্ষেত্রে গ্রাহক ব্যাঙ্কের ব্রাঞ্চে সরাসরি হাজির হয়ে বা গ্রিভেন্স অফিসারের সাথে দেখা করে ক্ষোভ জানাবেন, অফিসার গ্রাহককে ক্ষোভ নিষ্পত্তি প্রক্রিয়া সম্পর্কে জানানোর মাধ্যমে এবং প্রাসঙ্গিক প্রক্রিয়ার ধাপ অনুযায়ী সমাধানকারীকে জানিয়ে সমস্যার সমাধানে সাহায্য করবেন জেলা অনুযায়ী গ্রিভেন্স অফিসারের তালিকা: আপনার গ্রিভেন্স অফিসারের সূচি পাওয়ার জন্য এসএমএস করুন GO <Area Pincode> এবং পাঠিয়ে দিন 9880001234 নম্বরে অথবা আমাদের 24*7 হেল্পলাইন নম্বর: 0120-4456-456 তে ফোন করে আপনার সমস্যা সমাধানে সহায়তা পান। • ক্ষোভের নিষ্পত্তি হওয়ার ক্ষেত্রে উপরিউক্ত নিষ্পত্তি প্রক্রিয়ার পদক্ষেপগুলি অনুসরন করা হবে |
ব্যবস্থাপকের কাছে সমস্যা পৌঁছে দেওয়া | • ক্ষোভ জানানোর একমাসের মধ্যে যদি গ্রাহক ব্যাঙ্কের পক্ষ থেকে সন্তোষজনক উত্তর না পান, তিনি রাজধানীতে অবস্থিত ব্যাঙ্কিং ওম্বাডসমানে (বিও) যেতে পারেনl
• ব্যাঙ্ককে নিশ্চিত করতে হবে যে গ্রাহকের অভিযোগ দায়ের করার পরে 30 দিন অতিক্রম করলে গ্রাহককে পাঠানো সকল লিখিত উত্তরের সাথে গ্রাহকের ব্যাঙ্কিং ওমবাডসমানে যোগাযোগ করার অধিকার সংক্রান্ত বাধ্যতামূলক ধারা সংযুক্ত থাকবে। ব্যাঙ্কিং ওম্বাডসমানে জানানোর জন্য যোগাযোগের বিবরণ ও প্রক্রিয়া ব্রাঞ্চে এবং সেইসঙ্গে এখানে জানা যাবে: https://cms.rbi.org.in/ • আরবিআই সেন্ট্রালাইজড রিসিপট অ্যান্ড প্রসেসিং সেন্টারের (সিআরপিসি) যোগাযোগের তথ্য : টোল-ফ্রি নম্বর - 14448 ঠিকানা - সেন্ট্রালাইজড রিসিপ্ট অ্যান্ড প্রসেসিং সেন্টার, রিজার্ভ ব্যাঙ্ক অফ ইন্ডিয়া, 4র্থ তল, সেক্টর 17, চণ্ডীগড় - 160017 • অভিযোগ সমাধানের প্রথম স্থান ব্যাঙ্কই এবং অভিযোগ সম্পর্কে বিও পর্যন্ত পৌঁছানো যাবে শুধুমাত্র যদি ব্যাঙ্কস্তরে একমাসের মধ্যে অভিযোগের কোন নিষ্পত্তি না হয় • ব্যবস্থাপকের কাছ থেকে পাওয়া সমস্ত অভিযোগের জন্য, রেগুলেটরদের যথাক্রমে বাধ্যতামূলকভাবে সময়সীমা মেনে চলতে হবে |
গ্রাহক সেবা সংক্রান্ত স্থায়ী কমিটি | • ব্যাঙ্কের কোন ঊর্ধ্বতন কর্মকর্তা এই স্থায়ী কমিটি পরিচালনা করবেন এবং
ব্যাঙ্কের ঊর্ধ্বতন কর্মচারীরা এই কমিটির সদস্য হবেন যারা ব্যাঙ্ক প্রদত্ত
গ্রাহক পরিষেবার মান সম্পর্কে স্বাধীন মতামত জানাবেন এবং গ্রাহক
অভিযোগের মুখ্য বিষয়গুলি পর্যালোচনা করবেন। |
বোর্ডের গ্রাহক পরিষেবা কমিটি | • বোর্ডের গ্রাহক পরিষেবা কমিটি পর্যায়ভিত্তিকভাবে গ্রাহক অভিযোগের প্রধান
বিষয়গুলি ও গ্রাহক পরিষেবা উন্নত করার পদক্ষেপগুলি পর্যালোচনা
করবেন। গ্রাহক পরিষেবায় প্রভাব পড়ছে এমন সমস্যাগুলি কমিটি দ্বারা
পরীক্ষিত হবে। |
আভ্যন্তরীণ ওমবাডসমান | • আভ্যন্তরীণ ওমবাডসমান (আইও) নিয়ন্ত্রক নির্দেশিত নিয়মাবলী অনুযায়ী
ব্যাঙ্ক দ্বারা নিযুক্ত হবে। আইও আভ্যন্তরীণ ক্ষোভ নিষ্পত্তি ব্যবস্থার প্রধান
কেন্দ্র হবে, যাতে ব্যাঙ্কিং ওমবাডসমানে ন্যুনতম অভিযোগ জমা পড়ে। যদি
ব্যাঙ্ক কোন অভিযোগ খারিজ করার সিদ্ধান্ত নেয় এবং/অথবা
অভিযোগকারীকে আংশিকভাবে অব্যাহতি দেওয়ার সিদ্ধান্ত নেয়, এই
অভিযোগ সম্পর্কে আরও তদন্তের জন্য আইওর কাছে পাঠানো হবে। |
সমাধান প্রক্রিয়া প্রচার করা | • ক্ষোভের নিষ্পত্তি প্রক্রিয়া সম্পর্কে গ্রাহকদের মধ্যে সচেতনতা বৃদ্ধি করতে ব্র্যাঞ্চে ও সেইসাথে ব্যাঙ্কের ওয়েবসাইটে যথাযথভাবে প্রদর্শন করা হবে |
অভিযোগ সামলানোর বিষয়ে কর্মচারীদের উদ্দীপিত করা | • গ্রাহকদের জিজ্ঞাস্য ও ক্ষোভের বিষয়গুলি যথাযথভাবে সামলানোর জন্য ব্যাঙ্ক কর্মচারীরা নিয়মিত প্রশিক্ষণ পায় • তাদের সেই পদ্ধতিতে কাজ করতে উৎসাহ দেওয়া হবে যেভাবে গ্রাহকের আরও ভালো অভিজ্ঞতা লাভ করেন এবং গ্রাহকের ভরসা বৃদ্ধি করে ব্যাঙ্ককে সাহায্য করা যায় |
অভিযোগের প্রণালী | • ব্র্যাঞ্চগুলিতে ডিজিটাল পদ্ধতিতে অভিযোগ/পরামর্শ জানানোর পোর্টাল • ভারত সরকারের ব্যাঙ্কিং ওম্বাডসমান (বিও), বিসিএসবিআই ও সেন্ট্রালাইজড পাবলিক গ্রিভেন্স রিড্রেস অ্যান্ড মনিটরিং সিস্টেম (সিপিজিআরএএমএস) দ্বারা গৃহীত অভিযোগ • গ্রাহকের অভিযোগ জানানোর 1টি কার্য দিবসের মধ্যে তাকে একটি প্রাপ্তিস্বীকার/টিকিট নম্বর দেওয়া হবে |
অভিযোগ টিকিট | • ডিজিটাল প্রণালীর মাধ্যমে গৃহীত সকল গ্রাহক অভিযোগ ইমেল/এসএমএসের মাধ্যমে স্বীকার করা হবে এবং তার সাথে প্রয়োজনীয়তা অনুযায়ী প্রাসঙ্গিক নিয়ন্ত্রণকারী অফিস সম্পর্কে জানানো হবে • একাধিক প্রণালীর মাধ্যমে গৃহীত গ্রাহক অভিযোগ ডিজিটালভাবে একটি স্বয়ংক্রিয় সিস্টেমের দ্বারা রেকর্ড করা হবে, যা ব্র্যাঞ্চগুলিতে এবং নিয়ন্ত্রককারী অফিসগুলিতে পৌঁছায় নিয়ন্ত্রণের জন্য ও অভিযোগের স্ট্যাটাস আপডেট করার জন্য |
অভিযোগ ট্র্যাকিং করা | • অভিযোগগুলির প্রতিটিকে একটি অন্যন্য ট্র্যাকিং নম্বর দেওয়া হয় যা ভবিষ্যতে উল্লেখের জন্য ও পর্যবেক্ষনের উদ্দেশ্যে গ্রাহককে জানানো হয় |
অভিযোগ সমাধানের সময়সীমা | • সাধারণ অভিযোগের ক্ষেত্রে, নিষ্পত্তি প্রক্রিয়ার পদক্ষেপে উল্লিখিত সময়সীমা অনুযায়ী • অভিযোগ সম্পর্কিত নির্দিস্ট ট্রানজেকশনের ক্ষেত্রে, ব্যাঙ্কের ‘গ্রাহক ক্ষতিপূরণ নীতি’-এর নিয়ম অনুযায়ী |
• ব্যাঙ্কগুলিতে গ্রাহক পরিষেবা সম্পর্কে মাষ্টার সার্কুলার, 1লা জুলাই, 2015
• ব্যাঙ্কে ক্ষোভের নিষ্পত্তির জন্য আইবিএ মডেল পলিসি
• আইবিএ ন্যায্য কার্য পরিচালনা রীতি
• আইবিএ মডেল গ্রাহক অধিকার নীতি
• বিসিএসবিআই গ্রাহকদের প্রতি দায়বদ্ধতার রীতি
• পেমেন্ট ব্যাঙ্ক পরিচালনার নির্দেশিকা’ বিষয়ে আরবিআইয়ে সার্কুলার, 6ই অক্টোবর, 2016
• কোন নিয়ন্ত্রক আপডেট/পরিবর্তন ঘটলে, তা অন্তর্ভুক্ত করার জন্য এই নীতি বোর্ড দ্বারা পর্যালোচিত হবে যখন প্রয়োজন হবে অথবা অন্ততপক্ষে বছরে একবার
• ব্যাঙ্কের কেওয়াইসি/ এএমএল নীতির চাহিদা অনুযায়ী গ্রাহকের অভিযোগ সংক্রান্ত রেকর্ড রক্ষণাবেক্ষণ করা হবে
• https://www.paytmbank.com/Policies/Customer-Grievance-Redressal-Policy-for-Paytm-Payments-Bank তে তালিকাভুক্ত ইংরেজী ভাষায় PPBL-এর গ্রাহকের অভিযোগ নিষ্পত্তি নীতি সাথে বাংলা ভাষায় গ্রাহকের অভিযোগ নিষ্পত্তি নীতি আনুবাদিত সংস্করণটির কোনও দ্বন্দ্ব ঘটলে, ইংরেজী সংস্করণটি প্রাধান্য পাবে।
हे धोरण एक संरचित अशी तक्रार निराकरण यंत्रणा आहे ज्याद्वारे ग्राहक आपले गाऱ्हाणे बँकेच्या विविध पातळींवर मांडून आपल्या तक्रारींचे समाधान प्राप्त करू शकतात. बँक आपल्या ग्राहकांना पारदर्शक आणि न्याय्य वागणूक देईल आणि ग्राहकांच्या तक्रारींचे विनम्रपणे आणि वेळेत निराकरण करेल.
हे धोरण बँकेच्या कर्मचारी तसेच बँक प्रतिनिधींना लागू राहील, बँकेच्या आणि बँक प्रतिनिधींच्या सर्व ग्राहकांना लागू असेल आणि त्यामध्ये बँकेने देऊ केलेली उत्पादने आणि सेवा तसेच बँकेद्वारे वितरित केलेली तृतीय पक्षीय उत्पादने समाविष्ट असतील.
एस्केलेशन मॅट्रिक्स / वृद्धी मॅट्रिक्स |
पातळी 1 (प्रश्न) • पेटीएम अॅपमधील ऑनलाइन प्रश्न (https://m.p-y.tm/care) प्रथम प्रतिसाद वेळ - 2 कामकाजी दिवस निराकरण कालावधी • बँकेचा अंतर्गत निराकरण कालावधी - 4 कामकाजी दिवस • निराकरण कालावधीमध्ये ग्राहकांकडून आवश्यक माहिती / कागदपत्रे पुरवण्यासाठी घेतलेला वेळ समाविष्ट नाही. • जर एखादे प्रकरण / व्यवहार तृतीय पक्षाशी किंवा बँकेच्या बाहेरील बाबींशी संबंधित असतील तर टीएटी हे संबंधित क्लियरिंग हाऊस / इतर बँका / नेटवर्क प्रदाते / नियामक यावर अवलंबून असेल. नियामक कालावधीमध्ये बँकेच्या अंतर्गत निराकरण कालावधीसह हा टीएटी समाविष्ट असेल. • एखाद्या परिस्थितीत अतिरिक्त वेळेची आवश्यकता असल्यास, बँक ग्राहकांना उशीर होण्याचे कारण कळवेल आणि समस्येचे निराकरण करण्यासाठी अपेक्षित टाइमलाइन प्रदान करेल. पातळी 2 (प्रश्न) जर पायरी 1 मध्ये वेळेत निराकरण दिले गेले नसेल किंवा दिलेल्या निराकरणाने ग्राहक संतुष्ट नसेल तर ते आमच्या 24 x7 हेल्पलाइन नंबरवर कॉल करू शकतात. • फोन - 0120-4456-456 निराकरण कालावधी • बँकेचा अंतर्गत निराकरण कालावधी - 4 कामकाजी दिवस • निराकरण कालावधीमध्ये ग्राहकांकडून आवश्यक माहिती / कागदपत्रे पुरवण्यासाठी घेतलेला वेळ समाविष्ट नाही. • जर एखादे प्रकरण / व्यवहार तृतीय पक्षाशी किंवा बँकेच्या बाहेरील बाबींशी संबंधित असतील तर टीएटी हे संबंधित क्लियरिंग हाऊस / इतर बँका / नेटवर्क प्रदाते / नियामक यावर अवलंबून असेल. नियामक कालावधीमध्ये बँकेच्या अंतर्गत निराकरण कालावधीसह हा टीएटी समाविष्ट असेल. • एखाद्या परिस्थितीत अतिरिक्त वेळेची आवश्यकता असल्यास, बँक ग्राहकांना उशीर होण्याचे कारण कळवेल आणि समस्येचे निराकरण करण्यासाठी अपेक्षित टाइमलाइन प्रदान करेल. पातळी 3 (तक्रारी) • तक्रारींचे निराकरण करणाऱ्या विविध पर्यायांशी संपर्क साधून देखील किंवा वर नमूद केलेल्या वेळेत किंवा ग्राहकास प्रतिसाद न मिळाल्यास, ग्राहकांच्या समस्येचे निराकरण झाले नाही तर, ते नोडल ऑफिसर कडे पुढील पत्त्यावर पोहोचू शकतात: नोडल ऑफिसर अहमदाबाद, चंदीगड, जयपूर, कानपूर, मुंबई (I), मुंबई (II), नवी दिल्ली (I), नवी दिल्ली (II), नवी दिल्ली (III), डेहरादून आणि जम्मू येथील बँकिंग लोकपाल कार्यालयांच्या अखत्यारीत येणाऱ्या ठिकाणांसाठी. पुनीत रस्तोगी पेटीएम पेमेंट्स बँक लिमिटेड, व्ही जे टावर्स, ए -6, सेक्टर 125 नोयडा,उत्तरप्रदेश -201303 ईमेल : nodalofficer@paytmbank.com**. फोन नंबर: 0120-4809661 बेंगलुरू, भुवनेश्वर, भोपाळ, कोलकाता, चेन्नई, गुवाहाटी, हैदराबाद, पटना, तिरुअनंतपुरम, रांची आणि रायपूर येथील बँकिंग लोकपाल कार्यालयांच्या अखत्यारित येणाऱ्या ठिकाणांसाठी. सुबिया खान पेटीएम पेमेंट्स बँक लिमिटेड, व्ही जे टावर्स, ए -6, सेक्टर 125 नोएडा, उत्तरप्रदेश -201303 ईमेल : nodalofficer@paytmbank.com**. फोन नंबर: 0120-4809661 प्रधान नोडल अधिकारी श्री आनंद जी पेटीएम पेमेंट्स बँक लिमिटेड, व्ही जे टावर्स, ए -6, सेक्टर 125 नोयडा,उत्तरप्रदेश -201303 ईमेल : nodalofficer@paytmbank.com**. फोन नंबर: 0120-4809661 **टीप: संपर्क साधत असतांना, कृपया संबंधित क्वेरी संदर्भ क्रमांक / तिकीट आयडी, पेटीएम नोंदणीकृत मोबाइल नंबर आणि व्यवहार आयडी / ऑर्डर आयडी (असल्यास) यासह समस्या कळवा. बँकिंग लोकपाल (बीओ) चे तपशील “बँकेच्या बाहेरील निवारण चॅनेल” विभागांतर्गत उपलब्ध आहेत. निराकरण कालावधी • बँकेचा अंतर्गत निराकरण कालावधी - 30 कामकाजी दिवस • निराकरण कालावधीमध्ये ग्राहकांकडून आवश्यक माहिती / कागदपत्रे पुरवण्यासाठी घेतलेला वेळ समाविष्ट नाही. • जर एखादे प्रकरण / व्यवहार तृतीय पक्षाशी किंवा बँकेच्या बाहेरील बाबींशी संबंधित असतील तर टीएटी हे संबंधित क्लियरिंग हाऊस / इतर बँका / नेटवर्क प्रदाते / नियामक यावर अवलंबून असेल. नियामक कालावधीमध्ये बँकेच्या अंतर्गत निराकरण कालावधीसह हा टीएटी समाविष्ट असेल. • तक्रारीचे वेळेत निराकरण करण्यासाठी बँक सर्व प्रयत्न करेल परंतु कोणत्याही अनवधानाची परिस्थिती उद्भवल्यास अतिरिक्त वेळेची गरज भासत असेल तर बँक विलंब होण्याचे कारण ग्राहकांना कळवेल आणि समस्येचे निराकरण करण्यासाठी अपेक्षित टाइमलाइन / वेळ प्रदान करेल. फसवणूकीचा अहवाल द्या बँक खाते / वॉलेट किंवा पेमेंटशी संबंधित व्यवहारांमधील कोणत्याही फसव्या व्यवहारासंबंधी तक्रार पुढीलप्रमाणे दाखल करता येईल, 1. आयव्हीआर हेल्प/ मदत डेस्क क्रमांक 1800 120 130 2. http://m.p-y.tm/care आमच्या पेटीएम अॅपवरील “आमच्याशी 24*7” संपर्क साधा” सेक्शनद्वारे वापरकर्ता आमच्याकडे संपर्क साधू शकतो आणि “फसवणूकीचा अहवाल द्या” प्रकारात त्याची तक्रार नोंदवू शकतो. प्रत्येक तक्रारीसाठी तिकीट क्रमांक व्युत्पन्न केला जातो, जो ग्राहकांना स्थितीचा मागोवा घेण्यास सक्षम करेल. प्रथम प्रतिसाद वेळ - 2 कामकाजी दिवस निराकरण कालावधी • बँकेचा अंतर्गत निराकरण कालावधी - 30 कामकाजी दिवस • निराकरण कालावधीमध्ये ग्राहकांकडून आवश्यक माहिती / कागदपत्रे पुरवण्यासाठी घेतलेला वेळ समाविष्ट नाही. • जर एखादे प्रकरण / व्यवहार तृतीय पक्षाशी किंवा बँकेच्या बाहेरील बाबींशी संबंधित असतील तर टीएटी हे संबंधित क्लियरिंग हाऊस / इतर बँका / नेटवर्क प्रदाते / नियामक यावर अवलंबून असेल. नियामक कालावधीमध्ये बँकेच्या अंतर्गत निराकरण कालावधीसह हा टीएटी समाविष्ट असेल. • तक्रारीचे वेळेत निराकरण करण्यासाठी बँक सर्व प्रयत्न करेल परंतु कोणत्याही अनवधानाची परिस्थिती उद्भवल्यास अतिरिक्त वेळेची गरज भासत असेल तर बँक विलंब होण्याचे कारण ग्राहकांना कळवेल आणि समस्येचे निराकरण करण्यासाठी अपेक्षित टाइमलाइन / वेळ प्रदान करेल. • जर ग्राहक प्रतिसादावर समाधानी नसेल तर तो वर नमूद केलेल्या तपशिलानुसार नोडल अधिकाऱ्याकडे नोंदवू शकतो. • फसव्या / अनधिकृत व्यवहाराची संपूर्ण माहिती देऊन, वेळ न घालवता / त्वरित बँकेकडे तक्रार करणे नेहमीच ग्राहकांच्या हिताचे असते. • ग्राहकांना लवकरात लवकर तक्रारींचे निराकरण करण्यासाठी फसवणूक करणार्यांविरूद्ध पोलिसात तक्रार देण्यास सांगण्यात येते. • जर बँक भरपाई देण्यास जबाबदार असेल तर तक्रारदारास बँकेच्या ‘ग्राहक भरपाई धोरण’ च्या तरतुदीनुसार पैसे दिले जातील. |
एस्केलेशन मॅट्रिक्स / वृद्धी मॅट्रिक्स | • एखादा ग्राहक बँकेच्या शाखेत आला असेल किंवा तक्रार करण्यासाठी तक्रार अधिकार्यांना भेटल्यास, अधिकारी ग्राहकांना तक्रार निवारण यंत्रणे संबंधित शिक्षित करुन आणि ती तक्रार संबंधित तकार एस्केलेशन पातळीकडे नेवून तक्रार निवारण करण्यात मदत करतील. तक्रार अधिकारीांची जिल्हानिहाय यादीः आपल्या तक्रार अधिकाऱ्याचे शेड्यूल मिळविण्यासाठी 9880001234 वर एसएमएस करा GO <Area Pincode> किंवा आपल्या प्रश्नाचे निराकरण करण्यात मदत करण्यासाठी आमच्या 24*7 हेल्पलाइन नंबर: 0120-4456-456 वर आम्हाला कॉल करा. • तक्रारीच्या निराकरणासाठी, वर उल्लेख केल्याप्रमाणे एस्केलेशन मॅट्रिक्स आणि प्रक्रियेचे अनुसरण केले जाईल. |
एस्केलेशन मॅट्रिक्स / वृद्धी मॅट्रिक्स | • तक्रार नोंदविण्याच्या एक महिन्याच्या आत ग्राहक बँकेच्या प्रतिसादाशी समाधानी नसल्यास, तो राज्यांच्या राजधानीतील स्थित बँकिंग लोकपाल (बीओ) कडे तक्रार निवारणासाठी जावू शकतात.
• बँक सुनिश्चित करेल की समाधान देण्यास 30 दिवसांपेक्षा अधिक विलंब लागलेल्या तक्रारीवरती ग्राहकांप्रति सर्व अंतिम लेखी प्रतिसादांमध्ये, ग्राहकांना बँकिंग लोकपालाकडे जाण्याच्या त्यांच्या हक्काविषयी जागरूक करणारे आवश्यक कलम समाविष्ट असेल. • बँकिंग लोकपालांचा संपर्क तपशील आणि संपर्क करण्याची प्रक्रिया सर्व शाखांमध्ये तसेच येथे उपलब्ध आहे: https://cms.rbi.org.in/ • आर.बी.आय केंद्रीकृत पावती आणि प्रक्रिया केंद्र (सी.आर.पी.सी चे) याचे संपर्क तपशील आहेत : टोल फ्री क्रमांक – 14448 पत्ता - केंद्रीकृत पावती आणि प्रक्रिया केंद्र, भारतीय रिर्झव्ह बँक, 4 था मजला, सेक्टर 17, चंदीगड - 160017 • तक्रारींचे निवारण करण्याचे पहिले स्थान म्हणजे स्वत: बँक आणि एका महिन्याच्या आत बँक पातळीवर समस्येचे निराकरण न झाल्यासच तक्रारदार बीओकडे जाऊ शकतात. • नियामकांकडून मिळालेल्या सर्व तक्रारींसाठी, संबंधित नियामकांद्वारे निर्देशित केलेल्या टाइमलाइनची पूर्तता केली जाईल |
ग्राहक सेवेसंबंधी स्थायी समिती | • स्थायी समितीचे अध्यक्ष बँकेचे वरिष्ठ अधिकारी असतील आणि बँकेने दिलेल्या ग्राहक सेवेच्या गुणवत्तेविषयी स्वतंत्र अभिप्राय
सक्षम करण्यासाठी, बँकेचे वरिष्ठ अधिकारी समितीचे सदस्य असू
शकतात आणि ते ग्राहकांच्या तक्रारींच्या सर्व प्रमुख बाबींचा
आढावा घेतील. |
बोर्डवरील ग्राहक सेवा समिती | • बोर्डची ग्राहक सेवा समिती ठराविक अंतराने ग्राहकांच्या तक्रारींचे
प्रमुख भाग आणि ग्राहक सेवा सुधारण्यासाठी घेतलेल्या उपायांचा
आढावा घेईल. ही समिती ग्राहक सेवेवर परिणाम करणाऱ्या
मुद्द्यांची तपासणी करेल. |
अंतर्गत लोकपाल | • नियामकाने ठरवलेल्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार बँकेद्वारे अंतर्गत
लोकपाल (आयओ) यांची नेमणूक केली जाईल. आयओ हे अंतर्गत
तक्रार निवारण यंत्रणेचे केंद्रबिंदू असतील, ज्यामुळे बँकिंग
लोकपालांपर्यंत किमान तक्रारी नेल्या जातील. जर बँकेने तक्रार
नाकारण्याचा निर्णय घेतला आणि / किंवा तक्रारदाराला केवळ
अंशतः दिलासा देण्याचा निर्णय घेतला तर पुढील तपासणीसाठी ती
आयओकडे पाठविली जाईल. |
निराकरण यंत्रणेला प्रसिद्धी देणे | • ग्राहकांमध्ये जागरूकता पसरविण्यासाठी तक्रार निराकरण यंत्रणेबद्दलची माहिती योग्यरित्या बँकेच्या शाखा आणि वेब साईटवर प्रदर्शित केली आहे. |
तक्रार हाताळण्याबद्दल बँक कर्मचाऱ्यांना संवेदनशील बनवणे | • ग्राहकांच्या शंका आणि तक्रारी योग्यरीत्या हाताळण्यात याव्या ह्यासाठी बँकेच्या कर्मचाऱ्यांना नियमित प्रशिक्षण दिले जाईल. • त्यांना ग्राहकांचा अनुभव अधिक सुखद होईल तसेच ग्राहकांचा बँकेवरील विश्वास अधिक दृढ होईल अशा प्रकारे काम करण्या साठी प्रोत्साहित केले जाईल. |
तक्रारींच्या चॅनेल्स | • तक्रार / सूचनांसाठी बँकेच्या शाखांमध्ये डिजिटल स्वरूपाचे पोर्टल • बँक लोकपाल (BO), BCSBI आणि भारत सरकारच्या केंद्रीय सार्वजनिक तक्रार निराकरण आणि देखरेख प्रणाली (CPGRAMS) मार्फत तक्रारीचा स्वीकार • ग्राहकाला 1 दिवसाच्या आत त्याने दिलेल्या तक्रारीबद्दल पोच पावती/तिकीट नंबर दिला जाईल. |
तक्रार तिकीट | • डिजिटल चॅनेल्सद्वारे प्राप्त झालेल्या ग्राहकांच्या सर्व तक्रारींना ई-मेल /SMSच्या स्वरूपात पावती दिली जाईल तसेच गरज असल्यास संबंधित नियंत्रण कार्यालयाला सूचित केले जाईल. • ग्राहकांच्या तक्रारी डिजिटल स्वरूपात नोंदविण्यासाठी स्वचलित प्रणाली तयार केली जाईल जी बँकेच्या शाखा आणि नियंत्रण कार्यालयांना उपलब्ध असेल आणि ज्यामुळे तक्रारींवर देखरेख ठेवण्यात आणि तक्रारींची सद्यस्थिती अद्ययावत करण्यास मदत होईल. |
तक्रारींचा मागोवा | • प्रत्येक तक्रारीला एक विशिष्ट ट्रॅकिंग क्रमांक दिला जाईल. हा क्रमांक पुढील संदर्भासाठी आणि तक्रारीच्या पाठपुराव्यासाठी ग्राहकसोबत शेअर केला जाईल. |
तक्रार निराकरण कालावधी | • सामान्य स्वरूपाच्या तक्रारींसाठी, एस्केलेशन मॅट्रिक्समध्ये निर्दिष्ट केल्याप्रमाणे • विशिष्ट आर्थिक व्यवहारासंबंधित तक्रारींसाठी, बँकेच्या ग्राहक भरपाई धोरणातील तरतुदीनुसार |
• 1 जुलै 2015 रोजी बँकांमध्ये ग्राहक सेवेवरील आरबीआय मास्टर परिपत्रक
• बँकेन्धील तक्रार निवारण्यासाठी आयबीए मॉडेल डिपोसीट पॉलिसी
• आयबीए फेअर प्रॅक्टीस कोड
• आयबीए मॉडेल कस्टमर राईट पॉलिसी
• बीसीसीआय कोड फॉर कमीटमेंट टू कस्टमर
• पेमेंट बँकेवरील 27 नोव्हेंबर 2014 रोजी जारी केलेल्या आरबीआयच्या सूचना
• नियामक तत्वांना अद्ययावत करण्यासाठी अथवा त्यामध्ये काही बदल करण्यासाठी संचालक मंडळाद्वारे ह्या धोरणाची आवश्यकता भासेल तेव्हा किंवा वर्षाकाठी किमान एकदा समीक्षा केली जाईल.
• बँकेच्या KYC /AML धोरणानुसार, गरज असल्यास, ग्राहकांच्या तक्रारींच्या नोंदी राखून ठेवण्यात येतील.
https://www.paytmbank.com/Policies/Customer-Grievance-Redressal-Policy-for-Paytm-Payments-Bank येथे इंग्रजीत नमूद केलेल्या "ग्राहक तक्रार निराकरण धोरण" आणि मराठीत भाषांतरीत केलेल्या "ग्राहक तक्रार निराकरण धोरण" यांच्यामध्ये काही विसंगती आढळल्यास, इंग्रजी आवृत्ती ग्राह्य धरली जाईल.